Kan bağışı, hayat kurtaran bir eylemdir. Ancak toplumda kan bağışıyla ilgili birçok yanlış inanış bulunmaktadır. Bu yanlış bilgiler, insanların kan bağışı yapmaktan çekinmelerine neden olabilir. Oysa ki doğru bilgiye sahip olmak, hem bağış oranlarını artırır hem de insanları bilinçlendirir. Bu yazımızda, kan bağışıyla ilgili en yaygın yanlış inanışları ve doğrularını ele alacağız. Ayrıca kan bağışının önemi, bağış süreci ve bağış sonrası süreçle ilgili merak edilen noktaları da açıklığa kavuşturacağız.
1. Kan Bağışı Kilo Aldırır
Bazı insanlar, kan bağışının kilo aldırdığına inanır. Ancak bu doğru değildir. Kan bağışı sonrası iştah artışı geçici olabilir, ancak bu durum kalıcı kilo alımına neden olmaz. Kan bağışı sırasında vücuttan yaklaşık 450 ml kan alınır ve bu işlem metabolizmayı kısa süreliğine hızlandırabilir. Ancak bu durum kilo alma süreciyle doğrudan bağlantılı değildir. Dengeli beslenme ve düzenli egzersizle kilo kontrolü sağlanabilir.
2. Kan Bağışı Kansızlığa Neden Olur
Sağlıklı bireylerde, kan bağışı kansızlığa yol açmaz. Vücut, bağışlanan kanı kısa sürede yeniler. Bir bağış sonrasında, kemik iliği yeni kan hücreleri üretmeye başlar. Genellikle bu yenilenme süreci birkaç hafta içerisinde tamamlanır. Kan bağışından önce hemoglobin düzeyi kontrol edilerek bireyin bağışa uygun olup olmadığı belirlenir. Ancak anemi gibi kan hastalıkları olan kişilerin kan bağışı yapmaları önerilmez.
3. Kan Bağışı Sonrası Hastalanırım
Kan bağışı, bağışıklık sistemini zayıflatmaz. Aksine, düzenli kan bağışı, vücudun kendini yenileme sürecini destekler. Bağış sonrası hafif yorgunluk, baş dönmesi veya halsizlik hissi yaşanabilir ancak bu durum kısa sürelidir. Bu tür etkilerin önlenmesi için bağış sonrası sıvı alımının artırılması ve kısa bir süre dinlenilmesi tavsiye edilir. Ayrıca hijyen kurallarına uyularak yapılan bağış işlemlerinde enfeksiyon riski yok denecek kadar azdır.
4. Kan Bağışı Acı Verir
Kan bağışı işlemi sırasında hafif bir iğne batması hissedilebilir, ancak bu acı dayanılabilir düzeydedir. Çoğu bağışçı bu hissi sinek ısırığına benzetir. İşlem sırasında genellikle rahatsızlık hissi minimum düzeydedir ve işlem 10-15 dakika içinde tamamlanır. İşlem sonrası personel, bağışçının kendini iyi hissettiğinden emin olduktan sonra taburcu eder.
5. Kan Bağışı Sadece Nadir Kan Grupları İçin Gereklidir
Tüm kan gruplarına ihtiyaç vardır. Özellikle yaygın kan gruplarının stoklarının sürekli yenilenmesi gereklidir. Örneğin 0 Rh(-) kan grubu, evrensel bağışçı olduğu için acil durumlarda sıkça ihtiyaç duyulur. Ancak A, B ve AB grupları da aynı şekilde hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, hangi kan grubuna sahip olursanız olun, kan bağışınız değerlidir.
6. Kadınlar Kan Bağışı Yapamaz
Toplumda yaygın bir diğer yanlış inanış da kadınların kan bağışı yapamayacağıdır. Oysa ki, kadınlar da tıpkı erkekler gibi kan bağışında bulunabilir. Tek fark, kadınların fizyolojik özellikleri gereği yılda en fazla 3 kez bağış yapmaları önerilirken, erkekler yılda 4 kez bağışta bulunabilir. Kadınların bağış öncesi demir düzeylerine dikkat edilmektedir.
7. Yaşlılar Kan Bağışında Bulunamaz
Kan bağışı için alt yaş sınırı 18, üst yaş sınırı ise genellikle 65’tir. Ancak bazı özel durumlarda 65 yaş üstü bireylerin de bağış yapması mümkündür. Önemli olan kişinin genel sağlık durumudur. Kendini iyi hisseden, doktor kontrolünden geçen ve belirli sağlık koşullarını karşılayan yaşlı bireyler de rahatlıkla kan bağışında bulunabilir.
8. Kan Bağışı Süreci Çok Uzun ve Zor
Kan bağışı süreci düşündüğünüzden çok daha hızlı ve kolaydır. Kayıt, sağlık kontrolü ve bağış işlemi dahil olmak üzere tüm süreç genellikle 30-40 dakika içerisinde tamamlanır. Bağış işlemi ise yalnızca 10-15 dakika sürer. Kan alma işlemi uzman sağlık personeli tarafından gerçekleştirilir ve bağışçı sürecin her aşamasında bilgilendirilir.
9. Kan Bağışı Sadece Kaza ve Ameliyatlar İçindir
Birçok kişi kanın yalnızca kaza veya ameliyat durumlarında kullanıldığını düşünür. Oysa ki, lösemi, hemofili, talasemi gibi kan hastalıkları olan bireyler düzenli olarak kana ihtiyaç duyar. Ayrıca doğumda oluşabilecek komplikasyonlar, yanık vakaları ve organ nakilleri gibi birçok durumda da kan kullanımı hayati önem taşır.
10. Kan Verince Sürekli Vermek Gerekir
Kan bağışında bulunmak gönüllülük esasına dayanır. İlk kez kan veren bir kişinin sürekli olarak bağış yapmak zorunda olduğu gibi bir zorunluluk yoktur. Ancak düzenli bağışçılar, daha bilinçli ve sağlıklı bireylerdir. Çünkü kan bağışı, bağışçının sağlığını takip etmesini sağlar ve bazı hastalıkların erken teşhisine olanak tanır.
11. Aç Karnına Kan Vermek Daha İyidir
Aç karna kan vermek kesinlikle önerilmez. Kan bağışı öncesinde hafif bir kahvaltı yapılması, kan şekeri düşüklüğünden kaynaklı baş dönmesi gibi durumları engeller. Ayrıca işlem sonrası da sıvı tüketimi ve hafif bir atıştırmalık önerilir. Bu, bağışçının kendini daha iyi hissetmesini sağlar.
12. Kan Verince Tansiyonum Düşer
Bazı bireylerde tansiyon düşüklüğü görülebilir, ancak bu nadir bir durumdur. Kan bağışı öncesi yapılan kontroller sayesinde düşük tansiyonu olan bireylerin bağış yapmasına izin verilmez. Tansiyon düşüklüğü riski olan kişiler işlem sonrası kısa süre dinlenerek herhangi bir sorun yaşamadan süreci atlatabilir.
13. Kan Bağışı Enfeksiyon Bulaştırır
Modern kan bağışı merkezlerinde kullanılan iğne, tüp ve torbalar tek kullanımlıktır. Tüm malzemeler steril ve tek seferlik olduğu için enfeksiyon bulaşma riski yoktur. Tüm sağlık çalışanları hijyen kurallarına uygun şekilde işlem yapar. Bu nedenle kan bağışı yoluyla herhangi bir hastalık bulaşması mümkün değildir.
14. Spor Yapanlar Kan Bağışı Yapamaz
Spor yapan bireyler de rahatlıkla kan bağışında bulunabilir. Ancak yoğun antrenman dönemlerinde veya yarışmalardan hemen önce kan bağışı yapmak önerilmez. Bağış sonrası birkaç gün dinlenme süreci sporcuların performansını olumsuz etkilemez, aksine vücudun yenilenme sürecini destekler.
15. Kan Bağışı İçin Önceden Randevu Gerekli
Birçok kan bağışı noktası randevusuz bağışçı kabul etmektedir. Ancak özellikle büyük şehirlerde yoğunluk nedeniyle randevu alınması önerilir. Randevu almak işlemi hızlandırır, bekleme süresini azaltır. Randevusuz gelen bağışçılar da güvenli şekilde işlem yapabilir.
16. Kan Bağışı Yalnızca Sağlık Kuruluşlarında Yapılabilir
Kan bağışı sadece hastanelerde yapılmaz. Mobil kan bağış araçları, AVM’ler, meydanlar ve üniversiteler gibi birçok farklı noktada da güvenli şekilde bağış kabul edilmektedir. Bu mobil ekipler aynı prosedürleri uygular ve güvenlik açısından herhangi bir fark bulunmaz. Böylece bağışçılar daha erişilebilir noktalarda işlem gerçekleştirebilir.
17. Kronik Hastalığı Olanlar Asla Kan Bağışlayamaz
Her kronik hastalık, kan bağışına engel değildir. Örneğin, kontrol altında olan hipertansiyon veya hipotiroidi hastalığı olan bireyler, doktor onayı ile kan bağışı yapabilir. Ancak diyabet, kanser veya aktif enfeksiyon gibi bazı hastalıklar bağış için uygun değildir. Bu nedenle her bireyin durumu özel olarak değerlendirilmelidir.
18. Kan Bağışı Alışkanlık Haline Gelirse Zararlı Olur
Düzenli kan bağışı yapmak zararlı değil, aksine faydalıdır. Sağlıklı bir bireyin yılda belirlenen sıklıkta kan vermesi, vücut için herhangi bir tehdit oluşturmaz. Aksine, bağışçının demir dengesi düzenlenir, kan hücreleri yenilenir ve bağışçının sağlık durumu belirli aralıklarla kontrol edilir.
19. Oruçluyken Kan Bağışı Yapılmaz
Ramazan ayında oruç tutan bireyler de, günün iftar sonrası saatlerinde veya sahurdan hemen sonra uygun koşullarda kan bağışı yapabilir. Ancak uzun süre aç ve susuz kalındığı durumlarda, gün içinde kan bağışı önerilmez. Enerji ve sıvı desteği olmadan yapılan bağış, baş dönmesine neden olabilir.
20. Kan Grubum Yaygın, Bu Yüzden Önemsiz
Yaygın kan grupları da en az nadir gruplar kadar önemlidir. Çünkü hastaların çoğunluğu bu gruplara sahiptir ve acil durumlarda stokların sürekli yenilenmesi gerekir. Nadir gruplar kritik durumlarda önemliyken, yaygın gruplar sürekli ihtiyaç halindedir. Bu nedenle herkesin bağışı değerlidir.
Kan bağışı hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz Kan Bağışı Nasıl Yapılır? ve Kan Bağışı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler içeriklerine göz atabilirsiniz.